فصل هيجدهم : انواع نماز
آيات :
90 - نماز خوف
واذا كنت فيهم فاقمت لهم الصلوة فلتقم طائفة منهم معكم و لياءخذوا اسلحتهم فاذا سجدوا فليكونوا من ورائكم ولتاءت طائفة اخرى لم يصلو فليصلو معك ولياءخذوا حذرهم و اسلحتهم ودالذين كفروا لوتغفلون عن السلحتكم و امتعتكم فيميلون عليكم ميلة واحدة ولا جناح عليكم ان كان بكم اذى من مطر او كنتم مرضى ان تضعوا اسلحتكم و خذوا حذركم ان الله اعد للكافرين عذابا مهينا
و هنگامى كه در ميان آنها باشى و (در ميدان جنگ ) براى آنها نماز برپاكنى ، بايد دسته اى از آنها با تو (به نماز) برخيزند، و بايد سلاحهاى خود را با خود برگيرند و هنگامى كه سجده كردند (و نماز را به پايان رسانيدند) بايد به پشت سرشما( به ميدان نبرد) بروند و آن دسته ديگرى كه نماز نخوانده اند (و مشغول پيكار بوده اند) بيايند و با تو نماز بخوانند و بايد آنها وسايل دفاعى و سلاحهاى خود را با خود (در حال نماز) حمل كنند (زيرا) كافران دوست دارند كه شما از سلاحها و متاعهاى خود غافل شويد و يك مرتبه به شما هجوم آورند و اگر از باران ناراحت هستيد و يا بيمار(و مجروح ) باشيد مانعى ندارد كه سلاحهاى خود را بر زمين بگذاريد، ولى وسايل دفاعى (مانند زره و خود) را با خود برداريد، خداوند براى كافران عذاب خوار كننده اى فراهم ساخته است . (سوره نساء آيه 102).
91 - نماز مسافر
و اذا ضربتم فى الارض فليس عليكم جناح ان تقصروا من الصلوة
و هنگامى كه سفر كنيد گناهى بر شما نيست كه نماز را كوتاه كنيد. (سوره نساء، آيه 101).
احاديث :
1042 - پاداش نماز نشسته
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
صلوة القاعد على النصف من صلوة القائم
پاداش نماز نشسته ، نصف نماز ايستاده است . (شهاب الاخبار، ص 87).
1043 - نماز سواره
قال عن فيض بن مطر:
دخلت على ابى جعفر و انا اريد ان اساله عن صلوة الليل فى المحمل قال : فابتد اءنى فقال : كان رسول الله -صلى الله عليه وآله - يصلى على راحلته حيث توجهت به
خدمت حضرت باقر (ع ) رسيدم تا درباه خواندن نماز شب در كجاوه سؤ ال كنم ، اما حضرت پيش از سؤ ال ، فرمود: پيغمبر (ص ) نماز (نافله ) خود را بر شتر مى گذاشت ، در حالى كه شتر حركت مى كرد (اثبات الهداة ، ج 5، ص 306).
1044 - نماز مسافر
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
خياركم الذين اذا سافروا قصروا و افطروا
بهترين شماكسانى هستند كه چون سفر كردند، نماز خويش را قصر مى خوانند و روزه را افطار مى نمايند. (ثواب الاعمال ، ص 63).
1045 - پاداش نماز در مسجد جمكران
عن حسين بن مثلة عن المهدى - عليه السلام - انه قال :
من صلاها فكانما صلاها (هما) فى البيت العتيق
حسن بن مثله (جمكرانى ) از حضرت مهدى (ع ) نقل مى كندكه فرمود: هركس دو ركعت نماز (نماز صاحب الزمان ) را در اين مكان (مسجد جمكران ) بخواند، مانند آن است كه دو ركعت نماز در كعبه خوانده باشد. (مستدرك الوسائل ، ج 3 ص 445).
1046 - نماز شب مسافر
عن ابراهيم بن سياسة قال :
كتب بعض اهل بيتى الى ابى محمد - عليه السلام - فى صلاة المسافر اول الليل صلاة الليل فكتب - عليه السلام - فضل صلاة المسافر اول الليل كفضل صلاة المقيم فى الحضر من اخر الليل
يكى از بستگان من به امام عسگرى - عليه السلام - نامه نوشت و درمورد نماز شب مسافر، در اول شب سؤ ال كرد (ع ) در پاسخ نوشت : فضيلت نماز شب مسافر در اول شب مثل فضيلت نماز آخر شب غير مسافر است . (بحارالانوار، ج 87، ص 210).
1047 - نماز آيات .
قال عن ابى الدرداء:
كان رسول الله -صلى الله عليه وآله - اذا كانت ليلة ريح كان مفزعه الى المسجد حتى يسكن و اذا حدث فى السماء حدث من كسوف شمس او قمر كان مفزعه الى الصلاة
رسم رسول خدا (ص ) چنان بود كه اگر شبى باد سهمگينى مى وزيد، به مسجد پناه مى برد، تا آرام بگيرد و چون در آسمان كسوف و خسوفى اتفاق مى افتاد به نماز پناه مى برد. (تفسير در المنثور، ج 1، ص 67).
1048 - نماز بر اعدامى مسلمان
قال على - عليه السلام -:
وقد علمتم ان رسول الله -صلى الله عليه وآله - رجم الزانى المحصن ثم صلى عليه ، ثم ورثه اهله
مى دانيد كه پيغمبر (ص ) مرد زناكارى را سنگسار نمود، پس از آن بر او نماز گزارد و ارثش را به كسانش داد. (نهج البلاغه ، فيض الاسلام ، ص 392).
1049 - روز عيد و شعار (الله اكبر)
كان النبى -صلى الله عليه وآله - يخرج يوم الفطر و الاضحى رافعا صوته بالتكبير
پيامبر اسلام (ص ) در حالى كه با صداى بلند تكبير مى گفت راهى نماز عيد مى شد. (بحارالانوار، ج 91، ص 118).
1050 - چه روزى عيد است ؟
و قال اميرالمؤ منين - عليه السلام - فى بعض الاعياد:
انما هو عيد لمن قبل الله صيامه و شكر قيامه ، و كل يوم لايعصى الله فيه فهو عيد
اين (امروز) عيد كسانى است كه خداوند روزه آنان را قبول كرده و پاداش نمازها و شب زنده دارى آنان را داده باشد و هر روزى كه در آن معصيت خدا نشود، آن روز، عيد است . (نهج البلاغه ، كلمات قصار، ص 428).
1051 - نماز براى ميت
عن الصادق - عليه السلام - قال :
ينبغى لاولياء الميت منكم ان يؤ ذنوا اخوان الميت بموته ، فيشهدون جنازته و يصلون عليه و يستغفرون له ، فيكسب لهم الاجر و يكسب لميته الاستغفار سزاوار است كه اولياى ميت ديگران را از مرگش با خبر كنند تا آنان در تشيع جنازه او حاضر شوند و بر پيكرش نمازگزارند، وبراى او طلب غفران كنند ودر اين صورت براى آنان پاداش و براى ميت آمرزش منظور مى گردد. (ميزان الحكمه ، ج 9ص 268).
1052 - عيد و شب زنده دارى
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -:
من احيا ليلة العيد لم يمت قلبه يوم تموت القلوب
كسى كه شب عيد را (با خودت ) احيا بدارد، روزى كه همه دلها مى ميرند دل او زنده خواهد بود. (وسائل الشيعه ج 5، ص 139).
1053 - روز عيد و نماز جماعت
عن ابى عبدالله - عليه السلام - قال :
من لم يشهد جماعة الناس يوم العيد، فليغتسل و ليطيب بما وجد وليصل وحده كما يصلى فى الجماعة
كسى كه نمى تواند روز عيد در نماز و اجتماع مردم حضور يابد، غسل كند وخود را به هر مقدار عطرى كه در دسترس او است ، خوشبو، نمايد و نماز عيد را همان گونه كه در جماعت مى خوانند بخواند،. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 115).
1054 - خطبه نماز عيد
قال الرضا - عليه السلام -
انما جعلت الخطبة فى يوم الجمعة فى اول الصلاة وجعلت فى المعيدين بعد الصلاة ، لان الجمعة امر دائم ويكون فى الشهور و السنة كثيرا، واذا كثر على الناس ملوا و تركوا و لم يقيموا عليها و تفرقوا عنه و العيد انما هو فى السنة مرتين و هو اعظم من الجمعه و الزحام فيه اكثر و الناس فيه ارغب ، فان تفرق ، بعض الناس بقى ء عامتهم
به اين دليل خطبه نمازهاى جمعه قبل از نماز و خطبه هاى عيد پس از نماز ايراد مى شود كه نماز جمعه در طول ماه و سال زياد تكرار مى شود و به همين دليل مردم از حضور در تمام مراسم و همه بخش هاى آن خسته مى شوند و براى شنيدن خطبه ها نمى شينند، اما نماز عيد در طول سال دوبار برگزار مى شود و ازدحام و حضور مردم نيز در آن بيشتر، و مردم براى شركت در آن مشتاق ترند و اگر تعدادى هم بعد از نماز متفرق شوند، اكثريت آنان خواهند ماند. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 112).
1055 - عبادت چهار شب
عن جعفر بن محمد عن ابيه عن على - عليه السلام - قال
كان يعجبه ان يفرغ نفسه اربع ليال من السنة ، اول ليلة من رجب و ليلة النحر و ليلة الفطر و ليلة النصف من شعبان
امام صادق - عليه السلام - از پدرش حكايت نموده است كه اميرالمؤ منين (ع ) شيفته آن بودكه در چهار شب از سال ، فارغ البال به عبادت بپردازد، شب اول رجب و شب هاى عيد فطر و قربان و شب نيمه شعبان